Besef je hoe hard deze oorlog ons zal raken? Nee, ik heb het niet over de pijn aan de pomp of onze sympathie voor de ellende van een ander. Deze oorlog gaat nu al veel verder dan het slagveld. Kijk maar eens goed om je heen.

Deze column gaat nu een keer niet over de economie of financiele markten. Dit is hoe de welvaart van jou economie ook die van een ander kan zijn. Dit gaat over menselijkheid.

Politici spreken over het succes van de sancties. Die sancties doen Poetin pijn. We hebben Poetin en zijn oligarchen afgesneden van hun rijkdom. Dat versterkt zijn motivatie, zijn overtuiging. Maar geloof je werkelijk dat we “ze” alles afnemen? Nee. Poetin en zijn 6-700 superrijke vrienden die 98% van de Russische economie bezitten, hebben een groot deel van hun rijkdom allang veilig geparkeerd in landen als Cyprus en Malta. Arm zullen ze nooit worden. Hooguit minder rijk.

Wij, het Westen, straffen niet alleen Poetin en zijn possie, we doen alle Russen pijn. Ikea Moskou is gesloten. De mensen die gehaktballetjes uitserveren en Billy’s uit de stelling halen, kunnen binnenkort de huur of hypotheek niet meer betalen. Heel veel bedrijven hebben het voorbeeld van Ikea inmiddels gevolgd. We voeden Poetins woede en straffen Rusland. Maar denk ‘s na, 140mln Russen die de laatste 2% van hun economie bezitten zijn ook mensen, mensen zoals jij en ik.

Russische soldaten vechten om de huur van hun huis in Rusland te kunnen betalen. Dat is over-werk. Oekraïense burgers schieten terug om hun thuis te bewaren. Dat is overleven, dat gaat over-leven. Maar haal deze vijanden van het slagveld en zet ze tegenover elkaar aan tafel. Vanaf het moment dat ze elkaar echt in de ogen kijken, schieten ze niet meer. Dan zijn het geen Russen of Oekraïners. Het zijn mensen die dezelfde taal spreken. Mensen met een gezicht. Een stem. Kwetsbaar. Echt.

Tot voor kort waren Oekraïners Oost-Europeanen uit een corrupt land, bestuurd door een clown. Ze waren onze illegale aspergestekers, onvermoeibare vrachtwagenchauffeurs en zwarte bouwvakkers die officieel maximaal 3 maanden in Nederland mochten verblijven. Nu mogen ze niet alleen in ons land blijven, we nemen ze zelfs in huis en laten ze mee eten. Ontroerende, broodnodige mensenliefde waar oorlogsvluchtelingen uit Syrië en Eritrea in asielzoekerscentra alleen maar van kunnen dromen.

Volgens politici is de Russische economie klein. Zij hebben ons harder nodig heeft dan wij hun. Da’s waar. Hun enige exportproduct van waarde voor ons is gas. Energie. Weinig anders. En nu? Nu is het een andere vorm van energie: negatieve energie. Angst. Poetin heeft meermaals bewezen geen respect voor afspraken, regels of het leven te hebben. Dan is iedere afspraak na nu toch onbetrouwbaar? De angst zal dus blijven, ook als deze oorlog is afgelopen.

Dat zal nog jaren spanning en volatiliteit geven in de prijzen van primaire levensbehoeftes als energie- en transportsystemen, in voedsel(verpakkingen). In alles. In economische termen betekent dat de facto inflatie. Inflatie is dit jaar nu al 5, misschien wel 10% (lees mijn vorige column over inflatie). Die 5-10% krijgen we niet meer terug. Niet alleen door deze oorlog, ook door de bewustwording van de eindige beschikbaarheid van vele grondstoffen, zullen prijzen toenemen. Daardoor zal inflatie blijvend hoger zijn.

Om angst en afhankelijkheid (ook van China) te reduceren, zal onze politieke agenda in het teken van zelfvoorziening staan. De milieu-agenda wordt gegarandeerd vooruit geschoven. Schandelijk en schadelijk. Investeringen in energie en defensie worden opgeschroefd. Doodzonde. Noodzakelijk? Tja. Het geld zou in andere omstandigheden ook voor een betere wereld ingezet kunnen worden. Het gevolg? Door de oorlog nu en de angst daarna, zullen prijzen dus stijgen. Dan zal tegelijkertijd consumptie afnemen. Dus de overheidssteun zal weer toenemen. Dan zal er meer geld nodig zijn en moet de geldkraan wellicht weer open moeten.

Dat is een verdomd pijnlijk economisch scenario. Hoge inflatie, geen of lage groei en geen mogelijkheid om de rente te verhogen tot een niveau dat inflatie in kan dammen. Dus 5-6-7% inflatie en 1-2% rente betekent dat je geld 5% per jaar minder waard wordt. Dat betekent dat koopkracht langzaam maar zeker daalt. Gelukkig is het welvaartsniveau van de meeste mensen die dit lezen bovengemiddeld hoog. Maar wat als je gemiddeld bent? Of misschien iets minder dan gemiddeld?

Wie betaald de prijs? Als eersten worden Oekraïners natuurlijk keihard geraakt. Wij steunen hun met centen en sentiment. Maar vergeet niet dat daarna ook 140 miljoen Russen keihard geraakt worden door onze sancties. Echte mensen die nu minder werk hebben en straks geld en morgen minder eten. We raken gewone mensen die hier niets aan kunnen doen keihard.

En als laatste zullen de sancties ook mensen als mijn moeder te raken. Zo’n ouderwetse, gezellige oma. Het doodgewone pensioen van mijn moeder is nu al veel minder waard geworden. Ik schat ongeveer 25%. Zoveel? Jazeker. Na de huur blijft een paar 100 euro over voor de gas & licht rekening en de boodschappen. De gasrekening is ruim 60 euro per maand gestegen. De boodschappen 5-10%. Dat krijgt ze nooit meer terug. Opa en oma, Henk & Ingrid, Jan Modaal. Ze hebben het nu al moeilijk. Allemaal.

Het gevolg is dat de welvaartsverschillen in ons Europa nog veel groter zullen worden. Hoge(re) inkomens worden maar licht geraakt echter hun leven zal zeker niet beperkt worden door hogere prijzen. Maar “gewone” en lage inkomens verarmen razendsnel. Hun deelname aan de maatschappij wordt steeds verder beperkt en zelfs uitgesloten. De daling van hun koopkracht sterker is dan de daadwerkelijke inflatie, pijnlijk hoger dan die paar procent die het CPB voorrekent.

Het is niet alleen aan de politiek om deze mensen weer aan te laten sluiten. Het is ook aan de mensen die het veel beter dan “gewoon” hebben om hun geluk te delen. Oekraïners, Russen, Syriërs, Eritreeërs, mijn moeder, Henk en Ingrid. Het zijn allemaal mensen. Doe iets. Uit jezelf. Niet omdat het moet of omdat het oorlog is. Doe het voor mensen die het nodig hebben. Doe het omdat je het (over) hebt. Omdat het kan!