Boos op de elite, onze gekozen regeringsleiders en centrale bankiers omdat ze halve waarheden vertellen en over mensen heen lopen. Maar het meest boos ben ik op mezelf. Ik doe niets terwijl ik weet dat ik iets moet doen. Maar wat?
Afgelopen weken heb ik vaak met mijn vinger boven de knop gehangen om al mijn aandelen te verkopen. Maar ik heb de knop niet ingedrukt. Rationeel weet ik al weken wat ik moet doen: verkopen. Niet-verkopen is mijn fuck-you naar iedereen waar ik boos op ben. Er zit me iets dwars. En dat kost me.
In meer dan 30 jaar beurservaring heb ik die boze verkoopneiging een paar keer eerder gehad. Dat gevoel bleek achteraf altijd dicht bij het dieptepunt, de ommekeer, het sterkst te zijn. Ik heb zelden naar dat gevoel gehandeld omdat ik op die momenten altijd rationeel kon uitrekenen dat de upside groter was dan de downside. Mijn belangrijkste beleggingsregel is dan ook: handel NOOIT op gevoel. Gevoel is namelijk extreem manipulatief. Maar dit keer is het anders. Andersom. Nu wil mijn boosheid niet verkopen terwijl mijn ratio zeker weet dat er meer downside dan upside risico in de markt zit. Waarom?
De drie mln$ questions
Als ik je 10 jaar geleden had gevraagd: wat doet de beurs als de beleidsrente nihil is, inflatie bijna 10%, olie boven de 100usd en het oorlog in continentaal Europa is? Het antwoord was 100% zeker “naar de klote gaan” geweest. Vraag 1 is dan: wat klopt er niet, de rente of de inflatie? Economisch gezien voelt het niet senang. Toch zitten restaurants vol, boeken we vakanties, is de werkloosheid superlaag en lijkt corona niet meer te bestaan. De 2e vraag is dus: wat klopt niet, onze houding of het fundament? De 3e vraag stel ik mezelf: waarom ben ik zo woest? En waarom handel ik niet?
Vraag 1 – de beurs
Zijn beurzen al hard genoeg gedaald of gaan we nog verder onderuit? Tenzij Poetin capituleert is het antwoord: ja. Een stap terug. Geschiedenis leert dat megatrends, nooit breken op rationele overwaardering. Het zijn zwarte zwanen als Lehman, Fukoshima en 9/11 waardoor de markt breekt. Corona en de walgelijke actie van Rusland zijn zwarte zwanen. Corona raakt ons maar is menselijk in te kaderen. Oorlog is onmenselijk, irrationeel en dus onvoorspelbaar. Het gevolg is dat de economie en om die reden de winstontwikkeling van bedrijven totaal onvoorspelbaar zijn geworden. Beleggers houden niet van onvoorspelbaarheid. Dus hoe langer deze oorlog duurt, hoe groter de impact. Ik denk dat dat iedere maand langer oorlog, beurzen iedere maand 2-3% kost.
Tech crash verklaring
De implosie van tech aandelen heeft de grootste impact op beurzen. Is deze beweging logisch? Ja! Hadden we die kunnen zien aankomen? Nee, de stijging is gebroken door een zwarte zwaan! Voor bedrijven als Shopify en Netflix was en is snelle omzetgroei belangrijker dan winst. De belangrijkste grondstof voor deze vorm van groei is kapitaal. Er was geen referentiekader voor waarderingen en dus ook geen upside koersbeperking. Kapitaal was nagenoeg gratis en in overvloed aanwezig. Sinds de oorlog niet meer. Dus omgekeerd, als groei door oorlog vertraagd wordt en een bedrijf nog geen winst (vrije kasstroom) maakt, is de downside in theorie 100%. De enige referentiekaders voor de koers zijn immers charts, IPO prijzen en de waardering van soortgelijke bedrijven. Vanaf het moment dat het gedonder in de Oekraïne begon liepen rentes hard op en lijkt pais en vree niet in zicht. Dus kan het nog lager? Ja.
Beursindicatoren
De belangrijkste indicatoren zijn voor mij beursvolumes, volatiliteit en de rente. Ik zie op relatief korte termijn meer risico’s dan kansen, grijze zwanen. Risico’s die herkenbaar zijn. Zoals? Dat kan escalatie van de oorlog zijn of Corona in China. Maar bijvoorbeeld ook omdat Turkije de 70% inflatie niet meer aankan, of die 40% in Argentinië, een default van Pakistan of Sri Lanka. De actie van India om geen granen meer uit te voeren. Allemaal stressfactoren. Pas als beursvolumes dalen en de volatiliteit daalt, dan is het grootste stressvolume verwerkt. Daar zijn we nog niet. Toch hebben we af en toe fantastische beursdagen. Dat zijn vooral technische bewegingen zoals vrijdag jl. Professionele shorts worden dan voor het weekend gedekt. De derde en belangrijkste graadmeter is de marktrente. Rente is de prijs en beschikbaarheid van geld en risico. Pas als daar rust in komt, kan de beurs weer stijgen.
Vraag 2 – de economie
Ik luister niet naar de ECB of de FED maar naar mensen in de echte maatschappij. Mijn buurman vertelde dat de kartonprijzen voor zijn verpakkingsbedrijf x 4 zijn gegaan, mijn broer zei dat het metaal en hout voor zijn meubelproductie x 3 is gegaan en een goede vriend vertelde dat de kostprijs van de biefstuk in zijn restaurant x2 is. E-commerce insiders zien omzetten in het hogere segment halveren. Belangrijker is dat professionele handelaren in energie problemen zien in de toekomstige beschikbaarheid van gas in West Europa. Vergeet niet, gas is meer dan thuis koken en verwarmen. Het is 30% van de kostprijs van elektriciteit, 50% van kunstmest en bakstenen, 20% van de kostprijs van je sappige Hollandse kastomaat. Conclusie? ALLES wordt nog steeds, steeds duurder zolang deze oorlog voortduurt. Meer dan die 7-8-9% inflatie die door officiële instanties gepresenteerd wordt.
De economische verklaring
De jaren voor Corona leefden we in walhalla. We leefden in overvloed, zonder weerstand. ERP software systemen trokken ieder productieproces superstrak en schraapte de laatste centen uit het systeem. Iedereen rijk. Het gevolg was echter ook dat we ongemerkt uiterst kwetsbaar waren geworden. Corona liet het complexe, fragiele logistieke systeem haperen en de oorlog heeft het gesloopt. Einde globalisering. Want in tijden van stress willen we vooral voor ons eigen volk zorgen. Sorry Rutger Bregman, Oekraïners in huis willen nemen klinkt best aardig en inclusief. Maar op mondiaal niveau is dat wat Amerika doet met de manipulatie van de USD echt exclusief. India voert geen tarwe meer uit. Voorbeelden van eigen volk eerst. Die globale verwevenheid, die afhankelijkheid, zorgt nu voor enorme inflatie die grotendeels nooit meer teruggedraaid zal worden. Je koekjes, je biertje, ze zijn 7-8% duurder geworden. Die stijging gaat er niet meer vanaf. Dus een groot deel van de verarming is een feit. Voor ons is een % of 10-20 soms pijnlijk maar deels te overzien. Maar volgens de FAO voor bijna 1.7 mld andere wereldburgers een ramp.
Economische indicatoren
Ik volg de drie belangrijkste variabelen. De eerste is rentespreads tussen bijvoorbeeld Duitsland en Italië. Die is verdubbeld naar 2%. De tweede is asset performance. Op dit moment bewegen aandelenindices, obligaties, goud, hedges als FlowTraders en zelfs Bitcoin constant in dezelfde richting. Dat betekent capitulatie in slow motion. Niemand roteert, iedereen evacueert. De derde is de waarde van de dollar. Hoe sterker de dollar, hoe meer inflatie wij importeren. Bijna alle grondstoffen zijn immers in dollars geprijsd. De dollar is momenteel ijzersterk. Ja, er zijn meer indicatoren maar dit zijn de meest directe. Al deze indicatoren staan op rood.
Vraag 3 – Boos
De elite verteld halve waarheden. Vorige week zwoer FED voorzitter Powell net als in maart om het doel van prijsstabiliteit te behalen “at any cost”. Afgelopen week werd om die reden de rente in de US met 50bps verhoogd. Inflatie is 7-8-9%. Dus denk je nou werkelijk dat 50bps dan iets uitmaken? Half waar. Hij stuurt op de kracht van de USD om minder infatie te importeren. Grondstoffen worden immers geprijsd in USD en Amerika is zelfvoorzienend in energie. Europa is dat niet. We merken daardoor nu pas echt hoe kwetsbaar we zijn. Europa, Lagarde, had adequater kunnen reageren. Maar dat doen we te laat. Want pas ergens na de zomer onze formele euro-rente omhoog. Dat doet ze omdat ze geen stagflatie verwacht, dus geen vertragende economie. Klopt niet. De economie is al aan het vertragen door logistieke problemen. Rutte is het eens met Lagarde, uiteraard. Want volgens Rutte draait de economie als een tierelier. Half waar. Het klopt voor sommigen, maar steeds meer mensen hebben het moeilijk door deze enorme inflatie. Optimisme tonen is fijn, stimulerend. Maar nu irriteert het me mateloos. Wees eerllijk, duidelijk, direct.
Woede verklaring
Ik maak me zorgen om de verdeeldheid. Rusland ageert, China distantieert, Europa verstijfd en Amerika imponeert. Deze oorlog duidt wat er mis is. Onze wereldeconomie leek zo rijk. Maar er is een mondiaal gebrek aan begrip, inclusiviteit en vertrouwen. De elite heeft een economie gebouwd op basis van exclusiviteit die slechts een klein deel van de mensheid dient. De gevolgen van de huidige situatie raakt hen, en wij die het ook best goed hebben, amper. Maar lees het meest recente FAO food report en probeer je in te denken hoe dit de armste landen van de wereld, een derde deel van de wereldbevolking, keihard raakt. Deze landen geven momenteel 16% van hun BNP uit aan het financieren van hun schulden. De enorme energieprijzen, de USD stijging en de grondstoftekorten laten die 16% verder stijgen naar onbetaalbare niveaus. Die landen zijn geen “economieën”, het zijn mensen. En daar doen de elite niets voor, niets aan.
Woede waarde
Ik ben boos op mezelf omdat ik al veel eerder wilde verkopen. Rationeel weet ik immers dat de resultaten van veel bedrijven steeds meer gaan tegenvallen hoe langer deze oorlog duurt. Is dat al in geprijsd? Nee, want niemand weet hoe lang deze oorlog zal duren. Maar als dit niet snel eindigt, zullen na de cash-flow-loze tech aandelen ook de Apples hard verkocht worden. Maar ik heb niet verkocht omdat ik niet wil toegeven aan die negatieve gevoelens. Dus overtreed ik nu mijn eigen regel omdat ik rationeel weet dat het veel lager kan. Ik heb alles gehouden zelfs mijn beetje Bitcoin, ook al is de crypto wereld na de stable coin schandalen voorlopig waardeloos. En dat kost. Geef ik dan toch toe aan mijn gevoel en negeer mijn waarde? Nee. Vertrouwen is een van mijn waardes. En diep van binnen weet dat ik niet zozeer boos ben maar juist gevoel van vertrouwen mis. Ik heb dus wel iets gedaan. Want waar anderen hun waarde loslaten hou ik het vast. En dat is mij waardevoller dan het verlies.